Een talige start is één van de basisbeginselen van eerlijke kansen in de maatschappij. Die taal heb je immers nog de rest van je leven nodig: op school, in je werk, in contact met anderen… Logisch dat veel anderstalige ouders heel bewust bezig zijn met de taalvaardigheid van hun spruit. Maar moet je thuis nu volop aan de bak met het Nederlands, of is de moedertaal stiekem onmisbaar?
Meertaligheid is niets nieuws en zeker niets uitzonderlijks: meer dan de helft van de wereldbevolking is meertalig. In Nederland, Vlaanderen en Suriname gebruiken 3,5 miljoen mensen twee of meer talen in hun dagelijks leven, bleek uit een enquête van de Nederlandse Taalunie uit 2011. Toch wordt meertaligheid nog altijd met gemixte reacties ontvangen. Gaat het om Engels, Duits of Frans, dan juichen we het veelal toe. Maar bij Arabisch, Turks of Farsi heersen er ineens zorgen over taalachterstanden en taalverloedering.
Vreemd eigenlijk, en totaal onterecht. Want er is al lange tijd bekend dat meertaligheid zeker geen voorbode hoeft te zijn voor een taalachterstand. Sterker nog: een meertalige opvoeding kent veel voordelen. Meertalige mensen denken sneller, zijn beter in rekenen, kunnen beter multitasken en ontwikkelen minder snel dementie, wijst onderzoek uit. Wélke taal er als tweede taal wordt gesproken, is daarbij totaal niet van belang.
“Meertalige mensen denken sneller, zijn beter in rekenen, kunnen beter multitasken en ontwikkelen minder snel dementie”
Omarmen dus, die meertaligheid! Maar hoe pak je dat thuis nou aan? Om de meest gestelde vraag maar meteen te beantwoorden: Nederlandstalig opvoeden is niet altijd beter. Hoewel veel ouders (goedbedoeld) dat advies krijgen, is het een hardnekkige mythe dat zij thuis zoveel mogelijk Nederlands zouden moeten spreken. Sterker nog: wanneer een ouder de moedertaal beter beheerst dan het Nederlands, kan het de taalontwikkeling juist in de weg staan wanneer aan de keukentafel geforceerd Nederlands wordt gesproken. Hoe zit dat?
Voor een gezonde taalontwikkeling is een sterke taalbeheersing cruciaal. Een kind dat van jongs af aan in aanraking komt met alle nuances van een taal, ontwikkelt namelijk taalgevoeligheid. “Taal is meer dan woorden en grammatica. Taal geeft je ook handvatten, om te leren tellen of abstracte concepten te begrijpen, zoals gisteren of morgen. Je kunt alleen maar abstract denken en rekenen als je taal hebt”, zegt taalwetenschapper Jacomine Nortier van de Universiteit Utrecht.
“Taal is meer dan woorden en grammatica. Taal geeft je ook handvatten, om te leren tellen of abstracte concepten te begrijpen”
Het leren van een taal draagt dus bij aan belangrijke cognitieve vaardigheden. Het ijsbergmodel van Jim Cummins laat zien dat wie meertalig is, alle kennis over die talen opslaat in een gemeenschappelijk reservoir. Een soort verzamelbak met kennis van elke taal die je kent en spreekt. Dat taalreservoir zorgt ervoor dat je bij het aanleren van een tweede taal verder bouwt op de fundamenten van de eerste taal.
Om die ‘verzamelbak’ goed te vullen, is het belangrijk dat ouders met hun kinderen de taal spreken die zij het beste beheersen. Of dat nou Nederlands is, Berbers of Portugees. Een kind dat vloeiend de moedertaal heeft geleerd, kan vervolgens in rap tempo het Nederlands als tweede taal oppikken. De hersenen hebben zich dan volop ontwikkeld om een taal te leren en (her)kennen de basisprincipes waar een taal uit bestaat.
“Wanneer de ontwikkeling in de moedertaal niet (meer) goed verloopt, zal het leren van Nederlands als tweede taal ook moeilijker gaan”
“Nederlands wordt bij kinderen vanzelf de dominante taal, door school, vriendjes, de buurt; daar hoeven ouders niet extra hun best voor te doen,” zegt ook taalonderzoeker Manuela Pinto. Waar ouders wél een belangrijke rol in spelen, is een stimulerende taalomgeving thuis. Praten, voorlezen, spelletjes en oefeningen zijn belangrijk om de taalontwikkeling op gang te helpen. Soms kunnen ouders hier wat extra tips in gebruiken, of krijgt een kind het Nederlands toch wat moeizamer onder de knie.
Mocht je je als ouders of leerkracht zorgen maken om de Nederlandse taalvaardigheid bij een kind, dan kan extra oefening met Nederlandstaligen helpen. Zo biedt Taal Doet Meer voorlezers en taalmentoren om spelenderwijs het Nederlands verder te oefenen. Aangevuld met een taalrijke omgeving thuis, staat dan niets een vloeiende taalbeheersing in de weg.
Vind jij het leuk om gezinnen met een andere moedertaal dan het Nederlands te helpen met het creëren van een taalvaardige omgeving, of kinderen te stimuleren in hun ontwikkeling van het Nederlands? Word dan taalvrijwilliger bij Taal Doet Meer! Met twee uur per week help jij een meertalig kind al met een goede start voor de toekomst.
